تعریف بورس به زبان ساده

بورس چیست؟ اگر تجربه فعالیت در بازارهای سرمایهگذاری را داشته باشید، احتمالاً بارها نام بورس و یا بورس اوراق بهادار را شنیدهاید و سوالاتی از این قبیل برایتان ایجاد شده است. در این مقاله سعی بر آن شده که ساده و اجمالی به تعریف بورس بپردازیم تا به خوبی با این بازار آشنایی بیابید.
آنچه در این مقاله میخوانید:
- تعریف بورس
- تاریخچه پیدایش بورس
- انواع بورس در ایران و بررسی آنها
تعریف بورس
به بیانی ساده، هرگاه بین خریدار و فروشنده شرایطی برقرار شود و یا رابطهای صورت گیرد که باعث ایجاد معامله گردد اصطلاحاً به آن بازار یا بورس گفته میشود، اگر سادهتر بخواهیم بگوییم بورس مکانی است برای انجام خرید و فروش کالا.
بورس بازاری سازمان یافته است که در آن داراییهای واقعی و مالی تعیین قیمت و خرید و فروش میشوند که طبیعتاً این بازار، مثل سایر بازارهای سرمایهگذاری مزایای متعددی دارد از قبیل:
- بازدهی مناسب
- قابلیت نقد شوندگی بالا
- حمایت قانونی دولت ها
- شفاف بودن روند معاملات
- تنوع و روش های سرمایه گذاری

برای درک مفهوم اینکه بورس چیست به ذکر یک مثال میپردازیم:
فرض کنید شما قصد خرید یک مغازه یا ایجاد یک کسب و کار بزرگ دارید، شما برای این کار مجبور به صرف کل سرمایهتان هستید. در ابتدا، همهچیز بر وفق مراد است، اما با گذشت زمان ممکن است دچار مشکل شده و شکست بخورید.
در این صورت، کل هزینهای که برای شروع این کار صرف کراز بین میرود و متضرر میشوید.
حال فرض کنید که برای شروع سرمایهگذاری یک شریک دارید، در این صورت ضرر و سود شما تقسیم بر دو خواهد شد و اگر شرکای شما چندین برابر شوند میزان خسارت و یا منفعت شما به همین منوال تغییر خواهد کرد و این یعنی یک تعریف ساده از بورس!
تاریخچهی پیدایش بورس
تاریخچهی پیدایش کلمهی بورس برای قرن پانزدهم میلادی در شهر بروژ بلژیک است که همهی صرافان و کاسبان شهر برای معاملهٔ اوراق بهادار و کالاهای موجود به جلوِ در منزل شخصی به نام واندر بورس میآمدند. پس از مدّتی در همین مکانی که افراد به داد و ستد کالا می پرداختند توسعه یافت و به اولین مکان کالا و اسناد مالی و تجاری تبدیل شد.
و اما هدف از بکارگیری بورس چیست؟
در حقیقت مبنای اصلی بورس همان تقسیم سود بین طرفین است. در واقع، هدف از بکارگیری بورس ایجاد بازاری ساختاریافته، مداوم و شفاف برای جمع آوری سرمایههای ناچیز و کلان است.

انواع بورس در ایران
به طور کلی بورس در ایران به چهار بخش تقسیم میشود که عبارتند از:
بورس انرژی، فرابورس ایران، بورس کالا و بورس اوراق بهادار که در ادامه با هرکدام از آنها بیشتر آشنا خواهیم شد.
بورس انرژی
بازار انرژی ایران در واقع یک بازار سرمایهٔ کالایی است که باعث انجام معاملات در بحث حاملهای انرژی از قبیل نفت، گاز، ذغال سنگ، برق و …. است که اوراق بهادر نیز براساس این دسته از کالاها ارزشگذاری میشود.
بورس انرژی دارای سه بازار فیزیکی مشتقه و فرعی است که مانند سایر بورسها یک بازار تفاضلی و رقابتی را رقم میزند. در آن تعداد زیادی خریدار و فروشنده در اثر انجام معاملات با یکدیگر ، باعث ایجاد تعادل قیمت حاملهای انرژی میشوند.
بورس کالا
بورس کالا بازاری است که تعداد زیادی از شرکتها و عرضهکنندگان، کالای خود را پس از بررسی و قیمت گذاری کارشناسان ِبورس ِکالا به خریداران حاضر در بازار عرضه و معرفی میکنند.
بورس کالا در ایران از ترکیب بورس کالای کشاورزی و بورس فلزات تشکیل شده است که در حال حاضر بورس کالا در ایران متشکل است از: گروه صنعتی و مدنی، گروه پتروشیمی، گروه کالاهای کشاورزی و بخش قرار دادهای اتی که مجموعاً چهار گروه خواهد بود.
بورس کالا، مشابهٔ بورس اوراق بهادار است ولی تنها فرق مهمی که با یکدیگر دارند این است که در بورس کالا، کالاهای خام و فراوری نشدهای مانند نفت، فلزات، گندم و… هم معامله میشود.

فرابورس ایران
فرابورس ایران نقش پررنگی در تحولات اقتصادی کشور ایفا کرده است. مهم ترین وظیفه شرکت فرابورس ایران ، بهبود و هدایت بخشی از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند و تمایل دارند هرچه زودتر وارد بازار شوند.
بورس اوراق بهادار
بورس اوراق بهادار یک شبکه عظیم جهانی است که بازار را یعنی،ـــــ جایی که هر روز در آن مبالغ هنگفتی در گردش استـــــ سازماندهی میکند، در مجموع سالانه بیش از 60 تریلیون یورو، در این بازار معامله میشود که این مبلغ بیشتر از ارزش تمام کالاها و خدمات کل اقتصاد جهانی است. که در این بازار عمدتاً اوراق بهادار معامله میشود. اوراق بهادار حق مالکیت در واحد سهام بوده و یک سهم واحد کوچکتر سهام یک شرکت است.
اما اصلا چرا سهام معامله میشود؟
پیش از هرچیز باید بدانیم ارزش یک سهم مربوط به شرکت پشتیبان آن سهام است.
برای مثال اگر فیسبوک قادر به افزایش سود خود با مدلی جدید از کسب و کار باشد در نتیجه ارزش سهام آن هم بالاتر میرود، که البته این برای سهامداران خیلی عالی است.مثلاً تصور کنید که سهمی از 30 یورو به 50 یورو افزایش پیدا کنید، در نتیجهٔ این افزایش، سهامداران در هنگام فروش سهم خود، 20 یورو به ازای فروش هر سهم خود سود میکنند.
اما در این موضوع چه سودی نصیب شرکت فیسبوک میشود؟
شرکت میتواند با فروش سهام سرمایه تولید کرده و کسب و کار خود را گسترش و ارتقا بخشد. به طور مثال، فیسبوک 16 میلیارد دلار از بورس اوراق بهادار درآمدزایی کرد. اما اکثر معادلاتِ سهام چاشنی شانس هم در آن دخیل است! به طوریکه نمیتوان گفت که کدام شرکت عملکرد خوبی دارد و یا کدام یک بازار را از دست می دهد!
به طبع، اگر شرکتی شهرت و طرفداران زیادی داشته باشد سرمایهگذاران بیشتری را در پشت خود میبیند، در غیر این صورت سهامش به سختی فروش میرود. این امر حساب و کتابی ساده است!
ارزش 30 شرکت بزرگ آلمان در شاخص سهامی به نام دکس خلاصه میشود .
دکس نشان میدهد که عملکرد این شرکتهای کلان چقدر قوی یا ضعیف بوده و در حال حاضر چه عملکردی در کل اقتصاد جهانی دارند.
بورس اوراق بهادار کشورهای دیگر هم شاخصهای خاص خود را داشته و همه این بازارها در کنار هم یک بازار شبکهی جهانی و متصل بههم را ایجاد کردهاند.

بهطور خلاصه میتوان گفت که:
بورس به معنایی محیطی است که در آن صاحبان شرکتها یا بازرگانان ، افرادی را با خود شریک میکنند تا در سود و ضرر یکدیگر سهیم باشند.
تاریخچهٔ پیدایش بورس مربوط به قرن شانزدهم میلادی در کشور بلژیک و در شهر بروژ و در ساختمانی متعلق به خانواده واندر بروس است، جاییکه محل انجام معاملات مهم اقتصادی بود.
هدف از بهکارگیری بورس تنظیم مبادلات سهام و همچنین سایر داراییهای مالی است. چنین مقرراتی محیطی عادلانه را نه تنها برای سرمایهگذاران، بلکه برای شرکتهایی که سهام آنها در بازار معامله میشود، تضمین میکند. بازار سهام سالم، منصفانه و شفاف کمکی است به رشد اقتصادی و در نتیجه، عملاً به نفع همهٔ اعضای جامعه است.
انواع بورس در ایران شامل بورس انرژی، بورس اوراق بهادار، فرابورس ایران و بورس کالا است.
در این مقاله، تعریف بورس و نمای کلی آن به طور خلاصه و بسیار ساده بیان شد، امید داریم که برایتان مفید باشد.
دیدگاهتان را بنویسید